Strój świętego Stanisława ze Szczepanowa, biskupa i męczennika. Strój biskupa.

Biskup Stanisław ze Szczepanowa (Polska, ok. 1030 - 1079)

Przyczyna jego konfliktu z królem Bolesławem utonęła w mroku historii. Gall Anonim wypowiada się o niej równie dyplomatycznie co niejasno, czemu dziwić się nie można bo pracował na dworze potomków króla Bolesława. Późniejsza kronika Wincentego Kadłubka podaje wersję nie do końca wiarygodną. Jedno jest pewne – w tym konflikcie biskup Stanisław za swe racje zapłacił życiem i utorował sobie drogę do świętości...

Biskup Stanisław ze Szczepanowa był osobą wysoko wykształconą. Pobierał nauki w Gnieźnie, później zaś w Liège lub we Francji. Pracował w Krakowie u biskupa Lamberta, był znanym w całej Małopolsce kaznodzieją. Za zgodą króla Bolesława Śmiałego został w 1072 roku biskupem krakowskim. Poświęcił się odbudowie struktur kościelnych na terenach spustoszonych niewiele wcześniej najazdem czeskim, zakładał parafie i klasztory.

Jak i dlaczego doszło do konfliktu z królem Bolesławem Śmiałym – tego nie wiadomo. Gall Anonim piszący 30 lat po śmierci Stanisława winę przypisuje obojgu, a o meritum konfliktu nie wypowiada się, choć przypuszczalnie dobrze wiedział, o co poszło. Relacja Wincentego Kadłubka powstała natomiast ponad wiek później i jej wiarygodność jest podważana przez historyków. Według Kadłubka biskup Stanisław starał się obronić przed srogą królewską karą niewierne żony rycerzy, którzy brali udział w wyprawie kijowskiej. Przekaz tradycji mówi natomiast, że biskup napominał króla ustawicznie z powodu niemoralnego postępowania i groził mu klątwą kościelną, natomiast król chciał pokazać światu, że jest ponad te napomnienia.

Dość powiedzieć, że biskup Stanisław został skazany przez króla na karę obcięcia członków, a kiedy ludzie wysłani do wymierzenia tej kary nie byli w stanie wykonać zadania, król ukarał Stanisława własnoręcznie.

Kult świętego Stanisława zaczął się niedługo po jego śmierci, choć na samą kanonizację trzeba było poczekać niemal 200 lat, kiedy to analogiczna historia przydarzyła się biskupowi angielskiemu Thomasowi Becketowi. W obrazie poćwiartowanego ciała biskupa Stanisława widziano zapowiedź rozpadu państwa na dzielnice, a w symbolicznym zrośnięciu się jego członków upatrywano obietnicę ponownego zjednoczenia królestwa. Święty Stanisław został pochowany w Katedrze Wawelskiej. Wkrótce do jego grobu zaczęły pielgrzymować tłumy wiernych, tak że katedra w krótkim czasie została uznana za najważniejszą polską świątynię. Przez kilka kolejnych wieków królowie mieli też zwyczaj składać swe wojenne trofea u stóp świętego Stanisława w wawelskiej katedrze.

Stanisław ze Szczepanowa – wraz ze św. Wojciechem i Najświętszą Marią Panną jest patronem Polski, ponadto jest patronem Gniezna i Krakowa; archidiecezji krakowskiej, lubelskiej, poznańskiej i warszawskiej oraz diecezji kieleckiej, płockiej, sandomierskiej i tarnowskiej, a także patronem Krucjaty Wyzwolenia Człowieka.